gamebet

Bánh mì Hà Nội - thức quà tuổi thơ

U.23 Indonesia thua đau Iraq: HLV Shin Tae-yong vừa đấm vừa xoa, đòi trọng tài nghỉ việc

Theo ghi nhận, khu vực canh tác lúa của người dân nằm cách nơi chôn lấp rác thải của Khu liên hợp xử lý rác thải Sông Công khoảng 100 m. Từ khu chôn lấp rác có ống cống với đường kính khoảng 70 - 80 cm chảy thẳng ra ruộng. Nước chảy ra có màu ngả vàng, sủi bọt trắng và có mùi hôi thối. Không chỉ bốc mùi, kèm theo nước thải còn có rác, túi nilon...

Thể Công Viettel ngược dòng quật ngã Nam Định, cuộc đua vô địch V-League lại nóng

Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.

Tờ The Guardian hôm 29.12 dẫn số liệu của Trung tâm Nghiên cứu Bán lẻ cho thấy 169.395 việc làm của ngành này đã biến mất trong năm 2024, tăng 42% so với mức độ của năm 2023. Con số trên đánh dấu một năm đầy ảm đạm cho ngành bán lẻ ở Anh, chỉ thua năm 2020 với hơn 200.000 nhân viên bán lẻ mất việc vì các cửa hàng đóng cửa trong giai đoạn dịch Covid-19.Trung tâm cũng ghi nhận 38 nhà bán lẻ lớn của nước này phải chuyển sang hình thức tái cơ cấu hoạt động kinh doanh để tránh vỡ nợ, và những tên tuổi lớn kế tiếp là Lloyds Pharmacy, Carpetright và Ted Baker.Tái cơ cấu tránh phá sản chiếm khoảng 1/3 trong tổng số việc làm bị mất trong ngành bán lẻ ở Anh năm 2024, chiếm 55.914, trong khi phần còn lại thuộc về các chương trình giảm nhân lực của các nhà bán lẻ lớn hoặc các cửa hàng nhỏ phải đóng cửa vì kinh doanh thua lỗ.Ngành bán lẻ chiếm phần đáng kể trong thị trường việc làm ở Anh. Với 2,87 triệu việc làm, ngành này chiếm khoảng 8,5% trong tổng số công việc trên thị trường toàn quốc, theo số liệu gần đây nhất của Hiệp hội Bán lẻ Anh.Giáo sư Joshua Bamfield, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bán lẻ (Anh), đưa ra những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, như khách hàng thay đổi thói quen mua sắm, lạm phát gia tăng, chi phí năng lượng, phí thuê cửa hàng tăng vọt.Còn theo tính toán của hiệp hội, số việc làm được tuyển dụng trong ngành bán lẻ hiện thấp hơn 30% so với giai đoạn ngay trước dịch Covid-19.Giới chuyên gia cũng cảnh báo các cửa hàng cao cấp quy mô nhỏ có thể đối mặt năm 2025 đầy thách thức vì thuế tăng và thu nhập được điều chỉnh.

Song sinh Việt kiều Thảo My - Thảo Vy tạo dấu ấn lớn trong năm 2023

Điều đáng chú ý là cả Selena Gomez và Hailey Bieber đều diện trang phục đồng điệu với đầm đen quây ngực, kết hợp cùng kiểu tóc buông xõa khi xuất hiện trên thảm đỏ.Một nguồn tin tiết lộ với DailyMail: "Selena không muốn có một bức ảnh khó xử với Hailey để rồi ngày hôm sau cả thế giới sẽ bàn tán về nó. Đây là đêm của cô ấy. Cô ấy là người trao giải cho bộ phim Emilia Pérez, một tác phẩm mà Selena rất tự hào. Vì thế, Selena muốn sự chú ý đổ dồn vào điều đó".Tuy nhiên, chủ nhân bản hit Good For You khẳng định rằng cô không có vấn đề gì với việc chào hỏi Hailey Bieber nếu họ tình cờ gặp nhau.Nguồn tin này cũng nhắc lại một sự việc trong quá khứ: "Selena từng chụp hình với Hailey, nhưng sau đó những tin đồn vô căn cứ bị phát tán. Bởi vậy, nếu họ chạm mặt nhau, tất nhiên Selena sẽ chào hỏi vì cô ấy là một người thân thiện. Nhưng cô ấy chỉ muốn tránh bị chụp hình chung hoặc đứng gần Hailey, vì nếu điều đó xảy ra, sẽ có hàng trăm câu chuyện được thêu dệt".Tại buổi tiệc hậu Oscar ở Beverly Hills (Mỹ), Selena Gomez xuất hiện rạng rỡ trong một chiếc đầm đen lấp lánh, tỏa sáng trên thảm đỏ. Trước đó, tại lễ trao giải Oscar, mỹ nhân 9X sánh bước cùng hôn phu của mình - nhà sản xuất âm nhạc Benny Blanco.Trong khi đó, Hailey Bieber tham dự tiệc của Vanity Fair mà không có chồng đi cùng. Bên trong sự kiện, nữ người mẫu được bắt gặp trò chuyện cùng Zoë Kravitz và Madison Beer. Bà mẹ một con khoe vẻ đẹp thanh lịch trong thiết kế cổ điển của Yves Saint Laurent.Sự vắng mặt của Justin Bieber tại bữa tiệc này diễn ra chỉ một ngày sau sinh nhật lần thứ 31 của anh. Gần đây, người hâm mộ bày tỏ lo lắng về sức khỏe của nam ca sĩ, khi những bức ảnh paparazzi cho thấy anh trông tiều tụy và kiệt sức hơn bình thường. Nhiều suy đoán trên mạng xã hội cho rằng "hoàng tử nhạc pop" có thể đang sử dụng chất kích thích.Tuy nhiên, vào tháng 2, đại diện của Justin Bieber đã lên tiếng với TMZ, phủ nhận hoàn toàn tin đồn này: "Những câu chuyện xoay quanh việc Justin sử dụng chất cấm hoàn toàn không đúng sự thật". Người đại diện cũng nhấn mạnh rằng, nam ca sĩ đang ở một trong những giai đoạn hạnh phúc nhất cuộc đời mình.